Aðsent efni

ÍSLAND, grát þitt gæfuleysi, grát það tjón og örlög hörð. Svo hljóða upphafslínur kvæðis Páls Jónssonar um aftöku Jóns Arasonar biskups – þann 7. nóvember 1550. Kvæðið var ort í upphafi tuttugustu aldar – þegar Hólabiskup var orðinn sjálfstæðishetja og Íslendingar horfðu fram á fullveldi og síðan stofnun lýðveldis. En – ef litið er framhjá sjálfstæðispólitík – hve mikið er til í því að ástand lands og þegna hafi versnað eftir fall Jóns og síðan siðaskipti?

Menntun á öllum skólastigum er mikilvæg fyrir alla landsmenn. Skattgreiðendur, hvort sem þeir búa í dreifbýli eða þéttbýli, eru þeir sem fjármagna menntakerfi landsins. Um þetta getum við öll verið sammála. En hvernig förum við að því gera menntun aðgengilega fyrir alla og tryggja sem mest jafnræði?

Norðvesturkjördæmi spannar stórt landsvæði með fjölbreytt landslag, fallega náttúru, mikla möguleika og áskoranir. Kjördæmið býður upp á margbreytileg atvinnutækifæri og sóknarfærin eru mörg. Í þessari yfirferð langar mig aðeins að tala um landbúnað, sem er ein af grunnstoðum atvinnulífs og byggðar í kjördæminu.

Þannig er bærinn alment nefndur nú, og það er sett sem aðalnafnið í Fasteignabókinni (bls. ll2). En það er með öllu rangt. Rjetta nafnið, Skytna-, hefir einmitt haldist við fram um miðja síðustu öld (sbr. Ný. J.bók), en samt hefir bólað á afbökun um 1700: „Skipna-“ („Nú alm. Skipna-„ Á. M. Jarðabók 1703). Svo hefir það horfið aftur, en afbakast að nýju í Skyttu-. Elzta vitnið um nafnið er landamerkjabrjef Bólstaðarhlíðar 1382, því þar er ritað: „Skytnadalsbotnar“ (landamerki) (DI. III. 360).

Að flatarmáli talið er Norðvesturkjördæmi stærsta kjördæmi landsins. Það er jafnframt eitt erfiðasta kjördæmið yfirferðar. Í kjördæminu er fjölbreytt atvinnulíf en jafnframt mörg vannýtt tækifæri til sjávar og sveita. Til þess að greiða fyrir þeim tækifærum þarf að efla uppbyggingu innviða. Átaks er þörf í samgöngum, raforku og heilbrigðisþjónustu. Sjálfsögð þjónusta eins og hitaveita, vatnsveita og fjarskipti þarf að vera í boði fyrir alla íbúa. Það er nauðsynlegt til þess að kjördæmið sé samkeppnishæft.

Í Húnaþingi vestra hefur öflug leikstarfsemi verið við lýði aftur til fjórða áratug síðustu aldar. Voru starfandi tvö félög frá þeim tíma, sem síðari árin nefndust Leikflokkurinn á Hvammstanga og Leikdeild Ungmennafélagsins Grettis á Laugarbakka. Árið 2015 settu leikfélögin í samstarfi upp söngleikinn Súperstar og má segja að sú sýning hafi vakið verðskuldaða athygli langt út fyrir sýslumörkin. Árið 2017 setur Leikflokkurinn á Hvammstanga upp sýningu þar sem þátttakendur voru úr báðum félögunum og í framhaldinu var ákveðið að sameina félögin í Leikflokk Húnaþings vestra með heimilisfestu í Félagsheimilinu á Hvammstanga.

Við gerð fjárlaga fyrir árið 2020 var vitað að við værum að ganga inn í kólnandi hagkerfi eftir uppsveiflu undanfarinna ára. Í upphafi árs var staða ríkissjóðs og gjaldeyrissjóðs sterk og á þeim grunni gátu stjórnvöld byggt þegar Covid-19 skall á með öllum sínum óvæntu vandamálum. Það má ekki gleyma að vegna þessarar góðu stöðu var hægt að bregðast við þessari óvæntu krísu með öflugum hætti.

Kæru lesendur ég óska ykkur öllum góðs og gæfuríks árs, árið 2020 er nú horfið veg allrar veraldar og þótt alls ekki sé hægt að segja að allt sem því tengist þurfi endilega að hafa verið slæmt er heildarorðspor þess með eindæmum. Horfum þó vonglöð fram um veg á nýbyrjuðu ári og verður nú samantekt um sögu hestaíþrótta á Íslandi hér framhaldið en fyrst skal vikið ögn að mótsbrag fyrri ára.

Það er góðra manna siður að staldra aðeins við um áramótin og rifja upp hvað liðið ár hefur borið í skauti sínu. Ekki ætla ég að kafa í þá atburði. Það er svo rækilega gert í fjölmiðlum dag hvern. Engu að síður óska ég öllum löndum mínum farsældar á komandi ári og votta þeim samúð sem eiga um sárt að binda.

Framtíðarsýnin þarf að vera skýr: Sjálfbær nýting auðlinda, þar sem hugað er að góðri nýtingu hráefna og löngum endingartíma vöru strax við hönnun og framleiðslu. Ný úrgangsstefna innleiðir kerfi sem ýtir undir deilihagkerfið, viðgerðir, endurnotkun og endurvinnslu. Hún ýtir undir að við umgöngumst úrgang sem verðmæti sem hægt er að búa til eitthvað nýtt úr. Þetta er það sem kallað er hringrásarhagkerfi, þar sem hráefnin eru notuð hring eftir hring. Slíku hagkerfi þarf að koma á í stað línulegs framleiðsluferlis, þar sem vörur eru notaðar, oft í stuttan tíma, og þeim síðan einfaldlega hent. Hættum slíkri sóun.