Torskilin bæjarnöfn :: Auðkúla í Svínadal
Landnáma fræðir oss um upprunann: „Eyvindr auðkúla hjet maðr, hann nam allan Svínadal ok bjó á Auðkúlustöðum“ (Ldn. bls. 135). Skjal finst fyrir því, að bæjarnafnið hefir haldist óstytt til ársins 1489 (DI. VI. 648). En 1510 er það ritað Auðkúla og allar götur úr því, ýmist Kúla eða Auðkúla (DI. IX. 55 og v. í því bindi).
Jafnvel er það ekki sett sem eldra nafn -Auðkúlustaðir - í F., svo djúp er gleymskan og hafði þó dr. Finnur Jónsson bent á rjetta nafnið (Safn IV. B. bls. 509). Heimildirnar sýna, að nafnið hefir styzt um aldamótin 1500, eins og svo mörg önnur bæjanöfn sem breyzt hafa um þær mundir.
Samnefni finst aðeins eitt á landinu: Auðkúla í Hrafnseyrarkirkjusókn í Arnarfirði (V.-Ísafj.s.). Má telja víst að sá bær hafi einnig heitið Auðkúlustaðir til forna - kendir við auknefnið, en styzt afarsnemma.
Af hverju Eyvindur hafi fengið viðurnefnið auðkúla, verður ekki vitað með vissu. Sennilega þó af auðlegð, og táknar þá sama og „auðgi“, sem ýmsir fengu að auknafni í fornöld.
Fremur styðst þetta líka en hitt við merkinguna í n.o. auðkýfingur, sem líklega hefir verið auðkúfur í fornmáli (kýfa af kúfr þ.e. hrúga e-u upp). Þótt hinsvegar „auðkýfingur“ sje gamalt orð (frá 12. öld), sbr. þennan glæsilega vísupart:
Þá er glæsimaðr
ok gullskati,
auðkýfingar
ok oflátar. 1)
Trúlegt þætti mjer, að fornmenn hafi kallað auðuga uppgangsmenn „auðkúlur (enar mestu)“, en það orð hafi aldrei í bækur komist, nema sem auknafn.
1) Kenningaþulir Sn. Edda bls. 274.
Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar
Áður birst í 18. tbl. Feykis 2022
Fleiri fréttir
-
Jólatónleikar Tónlistarskóla Austur-Húnvetninga
feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Listir og menning, Lokað efni 26.11.2024 kl. 16.07Tónlistarskóli Austur-Húnvetninga heldur sína árlegu jólatónleika í desember. Um er að ræða þrenna tónleika sem fara fram í Blönduóskirkju og Hólaneskirkju.Meira -
Sungið af hjartans lyst
feykir.is Skagafjörður, Listir og menning, Lokað efni 26.11.2024 kl. 12.06Senn kemur út bókin Sungið af hjartans lyst en þar skráir Sölvi Sveinsson sögu Friðbjörns G. Jónssonar söngvara. Það er Sögufélag Skagfirðinga sem gefur bókina út. Feykir lagði nokkrar spurningar fyrir Sölva í tilefni af útgáfu bókarinnar og byrjaði að biðja hann um að segja deili á viðfangsefninu.Meira -
Nemendur FNV á faraldsfæti
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Lokað efni 26.11.2024 kl. 11.55Dagana 13.-17. nóvember fór hópur nemenda frá FNV til Uherské Hradiště í Tékklandi í Eramsus+ ferð. Í frétt á vef FNV segir að um hafi verið að ræða hluta af verkefninu INCLUSION: A human right and opportunity for all (Mannréttindi og tækifæri fyrir alla) þar sem áhersla er lögð á stuðning og samleið þeirra sem þurfa stuðning vegna ýmissa þátta, líkt og að nota hjólastól, skerðing á sjón eða heyrn, sem og aðrar andlegar eða líkamlegar skerðingar.Meira -
Vilt þú breytingu á stjórn landsins? | Hannes S. Jónsson skrifar
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 26.11.2024 kl. 11.13Á laugardaginn kjósum við okkur sextíu og þrjá einstaklinga til að setjast á Alþingi næstu fjögur árin, nýja forystu fyrir landið okkar. Stóra spurningin sem hvert og eitt okkar þarf að spyrja sig að, viljum við breytingar við stjórn landsins eða viljum við óbreytt ástand.Meira -
Ljós víða tendruð um helgina
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Mannlíf, Lokað efni 26.11.2024 kl. 09.35Aðventan hefst um helgina og víða verða ljós tendruð á jólatrjám, margur maðurinn reyndar löngu búinn að skreyta hús sín og væntan-lega margir sem taka til við það næstu daga.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.