Hækkun veiðigjalds til ríkisins er beinn landsbyggðarskattur

Frumvarp til laga um veiðigjald sem nú er rætt á alþingi er eðlilega mjög umdeilt. Okkar skoðun er sú að heimild til töku sérstaks gjalds á eina atvinnugrein um fram aðra standist varla jafnræðissjónarmið. Sé slíkt gert engu að síður verður það að vera hluti af heildarlöggjöf viðkomandi atvinnugreinar. Skattar eru hinsvegar lagðir á samkvæmt og innheimtir samkvæmt skattalögum og ef ná þarf hærra afgjaldi af útgerð og fiskvinnslu til ríkissjóðs á að leita leiða til að gera það í gengum almenn skattalög.

Sjávarútvegsfyrirtæki á landsbyggðinni greiða um 80% af innheimtum veiðigjöldum og tilfærsla fjármagns frá þessum byggðum til höfuðborgarsvæðisins er veruleg. Bráðabirgða úttektir gefa til kynna að annarri hverri skattakrónu almennings af landsbyggðinni sé endanlega ráðstafað á höfuðborgarsvæðinu. Sjávarbyggðirnar vítt og breytt um landið verða að fá forgang í að njóta afraksturs auðlinda sinna. Frumvinnslugreinarnar hafa undanfarna áratugi farið í gegnum mikla og langvarandi endurskipulagningu í kjölfar gjörbreytts rekstrarumhverfis. Þetta hefur gengið nærri þeim samfélögum sem hafa byggst að miklu leyti upp á grunni þeirra og á þessum tíma urðu greinileg kaflaskil í íbúaþróun þar til hins verra. Mikilvægt er að bæði aflaheimildir og hluti tekinna veiðigjalda renni aftur til baka inn á þessi svæði ef ekki á að koma til frekari áfalla í formi skertrar þjónustu og lakari lífskjara og frekari brottflutninga íbúa.

Veiðigjaldið renni aftur til sjávarbyggðanna
Við erum ekki fylgjandi háum sértækum veiðigjöldum sem bitnar hart á minni sjávarbyggðum með einhæfa atvinnustarfsemi og byggja algjörlega tilveru sína á fiskveiðum. Stórfelld taka veiðigjalds til ríkissjóðs er því hreinn og beinn auka skattur á sjávarbyggðirnar - landsbyggðarskattur. Þess vegna höfum við Atli Gíslason alþingismaður lagt fram breytingartillögu þar sem lögð er til önnur og réttlátari skipting tekna af veiðigjöldum en tilgreint er í frumvarpinu. Umsagnaraðilar hafa bent á að byggðaaðgerðir frumvarpsins séu ólíklegar til að ná þeim markmiðum sem stefnt er að. Það er því mikilvægt að grípa til aðgerða til að rétta af stöðu sjávarbyggða með því að tryggja þeim hlutfall tekna af veiðigjöldum. Breytingin er leið til sátta og tekur því mið af þörfum sjávarbyggðanna sem hafa lýst yfir áhyggjum af áhrifum fyrirliggjandi frumvarps. Með því er jafnframt komið til móts við athugasemdir og sjónarmið sem bárust um fiskveiðistjórnunarfrumvarpið sem lagt var fram á síðasta þingi (þskj. 1475, 827. mál, 139. löggjafarþing) þar sem bent var á mikilvægi þess að horfa til búsetu og byggðasjónarmiða. Áréttað skal að við töku veiðigjalda verður að hafa hliðsjón af áhrifunum af fiskveiðistjórnunarlögunum í heild. Jafnframt þarf að horfa til jafnræðissjónarmiða þegar aðgengi að einni náttúruauðlind er skattlagt sértækt umfram aðrar auðlindir.

50% til ríkissjóðs - 40% til sjávarbyggðanna - 10% í rannsókna og þróunarsjóð sjávarútvegsins

Lagt er til að tekjum af veiðigjöldum skuli ráðstafað þannig að 50% renni í ríkissjóð og 40% til þess sveitarfélags eða landshlutasamtaka þar sem skip er skráð í. Til greina kemur að Jöfnunarsjóður sveitarfélaga verði milligönguaðili um ráðstöfun fjárins. Þá renni 10% veiðigjalda í rannsóknarsjóð, AVS-sjóð, til að auka verðmæti sjávarfangs með það að markmiði að stuðla að rannsóknum, nýsköpun og þróun ásamt markaðsmálum í íslenskum sjávarútvegi. Drög að frumvarpi um AVS-sjóð var birt á vef sjávarútvegsráðuneytis í nóvember sl. og munu flutningsmenn breytingartillögunnar leggja fram frumvarp þessa efnis verði breytingartillagan samþykkt.

Ákvæðið er í samræmi við 28. gr. fiskveiðistjórnunarfrumvarps sem lagt var fram á síðasta þingi og ríkisstjórnin hafði þá samþykkt fyrir sitt leyti og þingflokkar afgreitt það til umfjöllunar alþingis og sjávarútvegs- og landbúnaðarnefndar. Þessi sáttatillaga er lögð fram til að standa á rétti og hagsmunum sveitarfélaganna og sjávarbyggðanna sem mörg hver þurfa nú að verjast ágjöfum m.a. í skertri opinberri þjónustu, háum flutningskostnaði og raforkuverði. Þessi sveitarfélög þola ekki frekari álögur umfram önnur í landinu.

Jón Bjarnason