Tilefni til frekari rannsókna á Hóli
„Það er ekki á hverjum degi sem maður fær símtal um að mannabein hafi komið í ljós við framkvæmdir þótt vissulega gerist það annað slagið. Það kom því verulega á óvart þegar starfsmenn RARIK tilkynntu um fund mannabeina á Hóli í Sæmundarhlíð,“ segir Guðmundur Stefán Sigurðarson, minjavörður Norðurlands vestra, þegar Feykir innir hann eftir beinafundi við bæinn Hól í Sæmundarhlíð sem Feykir.is sagði fyrst frá í ágúst. Guðmundur segir að beinin hafi fundist í grunnum skurði þegar verið var að leggja nýja heimtaug að bænum.
Við gröftinn rákust þeir Sigurður Snorri Gunnarsson og Hjörtur Týr Björnsson á bein sem þeim þóttu torkennileg og varð fljótlega ljóst að það væru mannabein og höfðu samband við Minjastofnun. „Þegar stöðva þarf framkvæmdir vegna fornleifa reynum við hjá Minjastofnun Íslands að bregðast eins skjótt við og kostur er og var ég mættur á staðinn skömmu síðar ásamt Ástu Hermannsdóttur, fornleifafræðingi hjá Byggðasafni Skagfirðinga,“ segir Guðmundur.
Hann tjáir Feyki að í ljós hafi komið að beinin komu úr tveimur gröfum sem skafið hafði verið að hluta til ofan af og hafði verið farið yfir austari helming annarrar þeirrar eða fótendann en höfðaenda hinnar. „Bráðabirgðagreining á beinunum benti til að um karlmenn væri að ræða og hefur það síðan verið staðfest af mannabeinafræðingunum Hildi Gestsdóttur og Guðnýju Zoëga. En þar sem venja var að karlar væru grafnir sunnan kirkju en konur norðan lengi vel á Íslandi, þá var ákveðið að kanna nánar hvort hægt væri að færa heimtaugina í sveig til suðurs. Engar grafir reyndust vera á því svæði og greinilega komið út fyrir kirkjugarðinn en hins vegar voru þar mannvirkjaleifar o.fl. sem þörfnuðust nánari rannsóknar og varð úr að setja strenginn niður í eldri lagnaskurð.“
Kirkjugarður frá því fyrir árið 1100
Guðmundur nefnir að í sniði skurðarins sem beinin fundust í mátti sjá að gjóska sem féll í Heklugosi árið 1300 lá óhreyfð í mannvistarlögum sem huldu graffyllingar beggja grafa og því ljóst að grafirnar höfðu verið teknar allnokkru fyrir þann tíma.
„Hins vegar var ekki ljóst hvort grafirnar væru einnig undir eldra gjóskulagi frá Heklu sem féll árið 1104, þar sem sú gjóska var í rótuðu lagi yfir graffyllingunum. Við nánari rannsókn á skurðinum kom síðar í ljós að grafirnar eru mun fleiri, en beinin í hinum gröfunum liggja dýpra og graffyllingarnar skarast, svo ekki er ljóst hve margar þær eru, en stór hluti þeirra reyndist þó greinilega undir eldra gjóskulaginu frá 1104. Það sýnir svo ekki verði um villst að kirkjugarðurinn hefur verið í notkun á 11. öld og þá þegar verið orðinn þétt grafinn en ekki er hægt að útiloka að haldið hafi verið áfram að grafa í hann eitthvað fram yfir aldamótin 1100. Í norðursniði skurðarins voru jafnframt steinar og torfleifar sem eru að öllum líkindum leifar kirkjunnar á staðnum.
Minjavörður segir að við nánari skoðun á syðri skurðinum hafi komið í ljós tveir torfveggir frá því fyrir 1104, „Annar þeirra mjög líklega hluti af kirkjugarðsveggnum og mátti sjá að hann hefur verið lítið áberandi í landslaginu þegar gjóskan féll árið 1300. Ekki er hægt að segja til um tilgang hins veggjarins en hann hefur verið stæðilegur árið 1104 og þá þegar búinn að standa í allmörg ár ef marka má þykkt lag af rusli og móösku sem kastað hefur verið út fyrir vegginn og hlaðist þar upp áður en Heklugjóskan frá 1104 féll,“ segir Guðmundur og bætir við að í þessum ruslalögum hafi fundist talsvert af vel varðveittum beinum fugla, fiska og húsdýra m.a. tveir svínskjálkar.
„Þessi fornleifafundur hefur nú þegar bætt miklu við sögu jarðarinnar, sem var ekki þekkt úr heimildum fyrr en á 15. öld, og staðfest búsetu og mikil umsvif alla vega aftur til 11. aldar, sem og tilvist kirkju og kirkjugarðs úr frumkristni.“
Næstu skref segir hann vera að ganga frá skýrslu um fundinn og koma völdum gripum til Þjóðminjasafns Íslands. Tíminn verði svo að leiða í ljós hvort farið verði í frekari rannsóknir á staðnum en það er ljóst að það er sannarlega tilefni til þess.
/gg og óab
Fleiri fréttir
-
"Finnst mjög gaman að skapa fyrir barnabörnin"
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Lokað efni, Handverk 26.12.2024 kl. 13.58Helga Þorbjörg Hjálmarsdóttir fædd og uppalinn á Tunguhálsi ll í Tungusveit býr með Guðmundi Guðmundssyni frá Fossum í Svartárdal á Lækjarbrekku á Steinsstöðum. Þau byggðu sér hús þar árin 1994-1995 og ólu upp sín fjögur börn sem öll eru flogin úr hreiðrinu, eiga sjö barnabörn og eitt á leiðinni. Helga starfar sem stuðningsfulltrúi í Varmahlíðarskóla og við heimaþjónustu í Skagafirði.Meira -
Aðsend Jólasaga - „Anna litla og tuskudúkka“ | Rúnar Kristjánsson
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 26.12.2024 kl. 13.00Anna litla sat úti í einu horninu á litlu lóðinni kringum húsið og lék sér með tuskudúkkuna sína. Það var sólskin og blíða og hún var þarna ein að dunda sér. Henni fannst svo mikils virði að fá að vera í friði með sín hugðarefni. Það var svo sjaldan hægt að fá frið, því systkinin voru mörg og oft svo hávaðasamt á heimilinu. Eldri bræður hennar þóttust orðnir heilmiklir karlar og litu á hana sem smábarn og stóra systir gat stundum verið svo mikil skessa við hana. Önnu litlu fannst hún oft vera ein í heiminum. Það var eins og enginn skildi hana eða vildi gefa sér tíma til að sinna henni.Meira -
Héldu glöð, ánægð og hrærð út í kvöldhúmið
feykir.is Skagafjörður, Lokað efni 25.12.2024 kl. 10.00Kirkjukór Glaumbæjarprestakalls lagði land undir fót í aðdraganda aðventu í byrjun nóvember og hélt til Þýskalands til að syngja á menningarnótt í Rheinsberg þar í landi. Ferðin var farin ári á eftir áætlun og Feykir hafði samband við Gunnar Rögnvaldsson á Löngumýri og bað hann að segja okkur ferðasöguna.Meira -
Fyrst New York Times og nú Feykir
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Lokað efni 25.12.2024 kl. 09.00Ragnheiður Sjöfn Jóhannsdóttir er fædd á Landsspítalanum að morgni 27. júlí 1955 og flaug sína fyrstu flugferð tíu daga gömul til Sauðárkróks, með kjörforeldrum sínum, en hún er kjördóttir þeirra Jóhanns Sólbergs Þorsteinssonar mjólkursamlagsstjóra og Áslaugar Sigfúsdóttur og hefur verið Sauðkrækja síðan. Ragnheiður segist þurfa að búa á landsbyggðinni og bjó lengi í Borgarnesi og svo Mosfellsbæ áður en hún flutti á Hvammstanga þar sem hún býr í dag með manni sínum Guðmundi Hauki Sigurðssyni.Meira -
Gleðileg jól
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Vestur-Húnavatnssýsla 24.12.2024 kl. 18.00Steikin inn í ofninum og spennan stöðugt vex, allir bíða eftir því að klukkan slái sex, eins og segir í textanum, nú þarf ekki lengur að bíða þess og óskar Feykir lesendum og landsmönnum öllum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári með kærri þökk fyrir það liðna.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.