Torskilin bæjarnöfn :: Undornfell í Vatnsdal

feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar 07.11.2021 kl. 10.41
Undirfell er eyðibýli, kirkjustaður og áður prestssetur í Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu og stendur undir samnefndu felli. Á heimasíðu Héraðsskjalasafns Austur Húnavatnssýslu segir að Ingimundur gamli á Hofi í Vatnsdal hafi haft nautabú sitt þar sem Undornfell er nú. Þar kemur einnig fram að þegar jörðin Undirfell var auglýst til sölu í blöðum 1984 var tekið fram í auglýsingunni að öllum tilboðum frá sjálfstæðismönnum yrði hafnað, svo og framsóknarmönnum sem kosið hefðu þann flokk eftir 1978. Mynd: Héraðsskjalasafn Austur Húnavatnssýslu/Björn Bergmann.
Undirfell er eyðibýli, kirkjustaður og áður prestssetur í Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu og stendur undir samnefndu felli. Á heimasíðu Héraðsskjalasafns Austur Húnavatnssýslu segir að Ingimundur gamli á Hofi í Vatnsdal hafi haft nautabú sitt þar sem Undornfell er nú. Þar kemur einnig fram að þegar jörðin Undirfell var auglýst til sölu í blöðum 1984 var tekið fram í auglýsingunni að öllum tilboðum frá sjálfstæðismönnum yrði hafnað, svo og framsóknarmönnum sem kosið hefðu þann flokk eftir 1978. Mynd: Héraðsskjalasafn Austur Húnavatnssýslu/Björn Bergmann.

Landnáma minnist á bæinn: „Þórir (Ingimundarson) hafði goðorð ok bjó at Undurnfelli“ (132). Vatnsdæla (66) veit betur: „Þórir hafrsþjó bjó at Nautabúi; þat heitir nú at Undunfelli.“ Þar hefir því verið nautabú Ingimundar goða. Forliður nafnsins brenglast svo á ýmsa vegu, en bendir þó furðumikið á upprunanafnið: Árin 1344: Undon- (DI. IV. B.). 1360: Undan- (DI. III. B.). 1394: Unden- og Undin- (DI. III. B.). Á 16. öld mun fyrst fara að votta fyrir Undir- en fyrri ekki (sbr. DI. II. 477, 489 [l429] o. v.). Undorn (eða undurn) var eyktamarksheiti í fornmáli.

Í þessu bæjarnafni merkir það vafalaust tímann, um 3-leytið e. hád., því að sjálfsögðu hefir fellið heitið nafninu upphaflega, en af því, að bærinn stóð undir fellinu, færðist nafnið á bæinn fljótlega, en Nautabú hvarf úr sögunni. Eins og mönnum er vitanlegt, stendur Undornfell að vestanverðu í dalnum, og á hálsinum syðst, sjeð frá bænum, er hátt fell í rjettri stefnu við sól um kl. 3 e. hád. Hlýtur það að vera Undornfell hið forna, því ekki hefði bærinn verið kendur við fjöllin að austanverðu.

6. erindi í Völuspá: 

„Morgin hjetu
ok miðjan dag
undorn ok aptan“

getur frekar bent á þennan tíma, en dagmálaleytið (kl. 9), því eyktanöfnin eru talin í röð: morgunn, miður dagur (hádegi), undorn kl. 3, aptan og miðaptan. Orðið undurn er þekt í Naumudal og Þelamörk í Noregi og þýðir (einmitt) miðdegisverð (um kl. 3) og sænskan undarn merkir miðdegis- (milli-) máltíð. Hefir því þessi merking orðsins geymst þarna furðu lítið breytt. (Í forn-þýzku merkja orðin undarn og undern einnig miðdegi ([kl. 3]). Hvort rjett er að engilsax. undern og gotn. undaurni-mats hafi táknað dagmál, læt jeg ósagt (sbr. A. Torp Etym.l. Ordb., bls. 837), en afstaða hins umrædda bæjar við fellið virðist ákveða rjetta merkingu orðsins undorn hjer á landi. Mætti ekki láta svo merkilegt nafn niður falla.

Rannsóknir og leiðréttingar Margeirs Jónssonar

Áður birst í 39. tbl.  Feykis 2021

 

Til baka

Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.

Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.

Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.

Fleiri fréttir

  • Lilja Rafney, Flokki fólksins. MYND AÐSEND

    Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! | Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar

    feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 27.11.2024 kl. 18.08 oli@feykir.is
    Það er sameiginlegur hagur allra landsmanna að halda landinu öllu í byggð svo það gangi upp verður að tryggja aðgang íbúa að fjölbreyttri grunnþjónustu óháð búsetu og efnahaga. Það verður að tryggja að allir landsmenn sitji við sama borð og hafi jöfn tækifæri. Það er grundvöllur þess að öflugt og fjölbreytt atvinnulífi sé til staðar á landsbyggðunum og að fólk velji sér þar framtíðar búsetu.
    Meira
  • Kristófer Már Maronsson skipar 5. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins. AÐSEND MYND

    Hefur Sjálfstæðisflokkurinn hækkað eða lækkað skatta? | Kristófer Már Maronsson skrifar

    feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 27.11.2024 kl. 15.51 oli@feykir.is
    Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið í ríkisstjórn frá árinu 2013 og lagt áherslu á að lækka skatta og styrkja velferðarkerfið. Þó eru til stjórnmálamenn sem reyna að halda öðru fram.
    Meira
  • Afmælisnefndin sem skipulagði afmælishaldið. frá vinstri Ingibjörg Signý Aadnegard, Sigurður Bjarni Aadnegard, Greta Björg Lárusdóttir, Kristín Ingibjörg Lárusdóttir og Grímur Rúnar Lárusson. MYND: Magdalena Berglind Björnsdóttir

    Áfram Hvöt!

    feykir.is Austur-Húnavatnssýsla, Íþróttir, Mannlíf, Lokað efni 27.11.2024 kl. 14.50 oli@feykir.is
    Afmælishátíð Ungmennafélagsins Hvatar, sem haldin var í Íþróttamiðstöðinni á Blönduósi, gekk vonum framar. Skaut formaður félagsins, Grímur Rúnar Lárusson, að um 250-300 manns hafi mætt á fyrri skemmtunina sem var stíluð inn á yngri kynslóðina og svo 90-100 manns á formlegu dagskránni seinni partinn.
    Meira

  • Ilze tekur sæti Mélissu hjá Stólastúlkum

    feykir.is Skagafjörður, Íþróttir, Lokað efni 27.11.2024 kl. 13.52 oli@feykir.is
    Ákveðið hefur verið að gera breytingar á leikmannahópi kvennaliðs Tindastóls. Í fréttatilkynningu frá körfuknattleiksdeild Tindastóls segir að Melissa Diawkana hafi kvatt liðið og í hennar stað hafi verið samið við hina lettnesku Ilze Jakobsone. Ilze er mætt til landsins og verður klár fyrir næsta leik.
    Meira
  • Eyjólfur Ármannsson er oddviti Flokks fólksins í NV-kjördæmi. AÐSEND MYND

    Niðurgreiðum raforku til grænmetisræktar | Eyjólfur Ármannsson skrifar

    feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 27.11.2024 kl. 13.17 oli@feykir.is
    Ísland er eyja í norður Atlantshafi. Sú staðsetning gerir það að verkum að þegar kemur að grænmeti þá höfum við tvo valkosti í boði. Við getum annaðhvort flutt það inn með skipum eða flugi, og borgað mikla álagningu fyrir vöru sem er ekki fersk, eða nýtt okkar grænu orku og hreina vatn til að rækta fyrsta flokks grænmeti á Íslandi.
    Meira
Yfirlit frétta