Þvílíkur hvalreki :: Leiðari Feykis
Eins og fram kemur á forsíðu Feykis þessa vikuna rak stærðarinnar hval upp í fjöru í landi Bessastaða í Húnaþingi vestra. Í orðabókum er hvalreki m.a. skilgreindur sem óvænt stórhapp en eins og flestir vita var litið á hvalreka sem mikinn happafeng á öldum áður og dæmi um að slíkt hafi bjargað fjölda fólks frá hungurdauða.
Til að koma í veg fyrir algjöran glundroða þegar eitthvað nýtilegt rak á land voru að sjálfsögðu sett lög um hvalreka líkt og annan reka. Í Jónsbók eru alls 13 lagabálkar og einn þeirra, Rekabálkur, er veglegur og fjallar að sjálfsögðu um reka. Þar segir m.a.: „Hverr maðr á reka allan fyrir sínu landi viðar ok hvala, sela ok fiska, fugla ok þara, nema með lögum sé frá komit. Ef við rekr á fjöru manns, þá skal hann marka viðarmarki sínu, því er hann hefir sýnt áðr grönnum sínum …“
Alls eru kapítularnir ellefu í Rekabálki Jónsbókar og flestir þeirra koma inn á hvalrekann frá ýmsum hliðum hans m.t.t. hagsmuna allra þeirra sem telja sig eiga hlut í rekanum og gætu nýtt sér á einhvern hátt.
Í dag er hvalreki ekki fagnaðarefni landeigenda enda hvalurinn ekki nýttur að nokkru leyti nema ef vera skyldi að tennur eða skíði séu hirt. Hvalinn þarf að losna við úr fjörunni til að koma í veg fyrir mengun af ýmsu tagi og hefur stundum verið fullyrt að það sé gert á kostnað landeigenda þar sem hann eigi það sem rekur á hans fjörur.
Árið 2005 undirrituðu sex opinberar stofnanir verklagsreglur sem fara skal eftir þegar hvali rekur á land enda hafa þær aðkomu að þess konar viðburðum. Þessar reglur eru ansi ítarlegar og skráðar á 23 síður sem hægt er að finna m.a. á heimasíðu Umhverfisstofnunar.
„Þegar dauðan hval rekur á land má ekki nýta kjötið heldur verður að farga því á viðurkenndan hátt, þ.e. ef slíkt er talið nauðsynlegt, æskilegt eða framkvæmanlegt. Almennt gildir að allt sem rekur á land fellur í hlut viðkomandi landeiganda, sbr. rekaviður netadræsur og allskyns rusl sem rekur á fjörur víða um land,“ segir í ritinu.
Einnig segir að þar sem hvalreki sé ekki úrgangur í skilningi reglugerðarinnar og landeigandi því ekki úrgangshafi, hafi hann ekki hirt neitt úr hræinu, megi álykta að þá sé ekki unnt að þvinga landeiganda til að fjarlægja hvalreka á sinn kostnað, „… þannig að opinberir aðilar þurfa að koma að máli þegar nauðsynlegt eða æskilegt er talið að dýrið verði fjarlægt eða urðað á staðnum. Ennfremur má álykta að urðun á staðnum sé heimil án starfsleyfis enda ekki um úrgang að ræða.“
Í því ljósi má álykta að þessar verklagsreglur séu alger hvalreki fyrir landeigendur svo framarlega sem þeir nýta ekkert af hvalnum.
Góðar stundir.
Páll Friðriksson
Fleiri fréttir
-
Byggjum og náum niður vöxtum og verðbólgu | Eyjólfur Ármannsson skrifar
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 29.11.2024 kl. 08.30Ríkisstjórnin hefur gert lítið sem ekkert til að auka framboð á húsnæði til að mæta hinni gríðarlegu eftirspurn á tímum fordæmalausrar íbúafjölgunar. Okkur hefur fjölgað um 15% frá 2017. Um 1.200 íbúðir i Grindavík hurfu vegna eldsumbrotanna á Reykjanesi. Til að ná niður verðbólgu og vöxtum er gríðarlega mikilvægt að tryggja nægt framboð á húsnæði um allt land fyrir lág- og millitekjufólk og fyrstu kaupendur.Meira -
Stóllinn, Stóllinn, Stóllinn, Tindastóll!
feykir.is Skagafjörður, Lokað efni 28.11.2024 kl. 16.38Nýr Stóll hefur litið dagsins ljós og var dreift í hús á Sauðárkróki í gær. Það er körfuknattleiksdeild Tindastóls sem gefur út en starfsfólk Nýprents safnar efni, útbýr viðtöl og hefur veg og vanda að uppsetningu og vinnslu. Það er síðan meistari Davíð Már sem annast myndatökur.Meira -
Vonast til að FabLab-aðstaða verði opnuð í byrjun næsta árs
feykir.is Vestur-Húnavatnssýsla, Mannlíf, Lokað efni 28.11.2024 kl. 14.23Opið samráð um samfélagsmiðstöð í Félagsheimilinu Hvammstanga er kynnt á heima-síðu Húnaþings vestra. Feykir forvitnaðist aðeins um málið hjá Unni Valborgu Hilmarsdóttur sveitarstjóra og þar á meðal hvaða þjónustu hún sjái fyrir sér að verði veitt í miðstöðinni.Meira -
Öflugur landbúnaður er lykill að kröftugri byggð
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar, Vestur-Húnavatnssýsla 28.11.2024 kl. 13.45Til að stuðla að farsæld og heilbrigðum vexti landbúnaðar og fæðutengdrar starfsemi þurfum við að hugsa fyrir framtíðinni í stærra samhengi en mér sýnist hafa verið gert hingað til. Opinber stuðningur skiptir augljóslega máli, en fleiri þurfa að leggja lóð sitt á vogaskálarnar.Meira -
Tækifærin í Norðvesturkjördæmi
feykir.is Skagafjörður, Austur-Húnavatnssýsla, Aðsendar greinar 28.11.2024 kl. 11.45Norðvesturkjördæmi er einstakt, þar sem stórbrotin náttúra, rík saga og menning mætast. Til að byggja upp öflugt samfélag og skapa jákvæðar framtíðarhorfur, verðum við að nýta þau tækifæri er hér felast. Við í Vinstri grænum leggjum áherslu á vel mannaða heilsugæslu, bættar samgöngur, fjölbreytta atvinnu og verndun náttúrunnar, því þannig leggjum við grunninn að öflugu samfélagi til langframa.Meira
Athugasemdir eru á ábyrgð þeirra sem þær skrá.
Feykir áskilur sér þó rétt til að eyða ummælum sem metin verða sem ærumeiðandi eða ósæmileg.
Smelltu hér til að tilkynna óviðeigandi athugasemdir.